نظر سعدی و حافظ در مورد تفاوت عقل و عشق

چکیده
رساله ی حاضر تحت عنوان مقایسه عقل و عشق از دیدگاه حافظ و سعدی در ده فصل تهیه و تدوین شده است. در واقع تلاشی در جهت نمایاندن جلوه های گوناگون عقل و عشق در آثار این دو شاعر در قلمرو زمانی قرن های هفتم و هشتم می باشد.
رساله با مقدمه ای در معرفی آثار، عقاید و احوال حافظ و سعدی با توجه به تعریفات و نظریات  عرفا، فلاسفه و آیات قرآنی و... و تقسیم بندی آن دو در سیر بررسی آثار، احوال و افکار سعدی و حافظ و گذری بر کلیات سعدی (بوستان و گلستان) و غزلیات حافظ، با ذکر شواهد شعری .
عقل و عشق در ادبیات ایران بخصوص در اشعار عارفانه و عاشقانه سابقه ای کهن و جایگاهی والا دارد. دو تعامل عقل و عشق از شایعترین مضامین و شیرین ترین درون مایه های ادبیات عارفانه و عاشقان هاست که از نظر حافظ و سعدی عقل برای تمشیت امور عالم در وجود انسان گذارده شده و هر دو شاعر آن را قبول دارند، آنها عقل جزئی را نمی پسندند و جریان امور را در گروی عقل کل 
می دانند که خداوند آن را در ازل در وجود هر انسانی گذشته است. از دیدگاه هر دو شاعر عشق با ارزش و قابل مشاهده است، پس در شناخت خداوند میان عقل و عشق اختلاف می افتد:که عشق یک چیز می گوید و عقل چیز دیگری .
کلید واژه ها: عقل ، عشق، حافظ، سعدی، کلیات سعدی، غزلیات حافظ، قرن های هفتم و هشتم.

فهرست مطالب

چکیده

پیشگفتار  1

مقدمه  3

فصل اول: کلیات

1-1 بیان مساله  12

1-2 هدف های تحقیق  12

1-3 اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن 13

1-4 سوالات و فرضیه های تحقیق  13

1-5 مدل تحقیق  13

1-6 تعاریف متغیر  14

1-7 روش تحقیق  16

1-8 قلمرو تحقیق  16

1-9 جامعه و حجم نمونه  16

1-10 محدودیتها و مشکلات تحقیق 17

فصل دوم: پیشینه مطالعاتی

2-1 مقدمه  19

2-2 پیشینه تحقیق  19

فصل سوم: روش شناسایی تحقیق(متدولوژی)

3-1 روش تحقیق  21

3-2 جامعه آماری  21

3-3 ابزار جمع  آوری  22

3-4 روش تجزیه و تحلیل داده ها  22

فصل چهارم: شرح احوال و افکار سعدی

4-1 مروری بر احوال و آثار سعدی  24

4-2 زندگی شیخ اجل سعدی 25

4-3 آثار سعدی  28

4-4 مختصری پیرامون گلستان و بوستان سعدی  30

4-5 عقیده مذهبی 32

4-6 وفات سعدی  32

4-7 سعدی در عرصه فکر و عقیده  32

4-8 سعدی استاد غزل 33

4-9 اثر پذیری سعدی از شعر عرب 34

4-10 شیوه سخن سعدی  36

4-11 کیفیت تجلی فرهنگی مردم در آثار سعدی  37

فصل پنجم : بررسی احوال، افکار و آثار حافظ

5-1 شهر حافظ 41

5-2 جوی که حافظ در آن به دنیا آمد 42

5-3 تولد و کودکی حافظ  43

5-4 زندگی حافظ 44

5-5 حافظ و حاکمان عصر 46

5-6 مذهب حافظ  47

5-7 مرگ حافظ 49

5-8 تاثیر مکتبخانه و کتب بزرگان  50

5-9 افرادی که در حافظ تاثیر گذار بودند  51

5-9-1 سنایی  52

5-9-2 انوری 54

5-9-3 خاقانی 55

5-9-4 ظهیر فاریابی 56

5-9-5 نظامی گنجوی  57

5-9-6 عطار نیشابوری  58

5-9-7 کمال الدین اسماعیل اصفهانی  60

5-9-8 عراقی  61

5-9-9 سعدی 62

5-9-10 نزاری قهستانی 63

5-9-11 خواجو کرمانی 64

5-9-12 ناصر بخارایی  65

5-9-13 سلمان ساوجی  66

5-9-14 کمال خجندی  68

5-10 مرام و طریقت حافظ  69

5-11 نظر تعادلی  69

فصل ششم: بررسی عقل

مقدمه  72

آغاز سخن  72

6-1 عقل در معانی گوناگون  74

6-1-1 عقل و کتاب  74

6-1-2 عقل در اصطلاح  76

6-2 واژه ی عقل در قرآن  79

6-3 ریشه یابی لغوی  79

6-4 کاربرد عقل در آیات قرآن  80

6-5 عقل در آیات قرآن  81

6-5-1 آیات تکوینی  81

6-6 واژه های همراه با عقل در قرآن کریم  82

6-6-1 سمع و تحلیل  82

6-6-2 علم و عقل  82

6-7 خطاهای عقل  83

6-8 عقل در اصطلاح فلسفی  84

6-9 رساله عقل  97

6-10 عقل در اصطلاح عرفانی  101

6-11 بیان تفاوت مردمان در عقل  103

فصل هفتم: بررسی عشق

مقدمه  106

آغاز سخن  106

7-1 عشق در معانی گوناگون 107

7-1-1 عشق در لغت و اصطلاح  107

7-1-2 عشق در اصطلاح تصوف و عرفان  110

7-1-3 عشق در اصطلاح فلسفی و تقسیمات آن  114

7-2 بررسی و تقابل عقل و عشق  119

7-3 عشق و محبت در آیات الهی  122

7-4 عشق در حقیقت بلاست  125

7-5 تسلیم در عشق  127

7-6 محبت  127

فصل هشتم: گذری بر ابیات عقل و عشق در نگاه و نظر سعدی

8-1 سیر و جریان عشق در ادب پارسی  132

8-2 غزل، قالب تندیس عشق  134

8-3 غزل عاشقانه  139

8-4 نگاهی به شعر سعدی  141

8-5 شکوه غزل سعدی  146

8-6 عشق در نگاه سعدی  149

8-7 توصیف عشق  155

8-8 مشکلات عشق و عاشقی  158

8-9 عیب جویان و ملامت کنندگان عشق  163

8-10 ابیاتی از کلیات سعدی در باب عقل  168

8-11 مقایسه عقل و عشق در سعدی  170